Mühür Projesi Tamamlandı

İstanbul Üniversitesi ve Türkiye Yazma Eserler Kurumu iş birliğiyle 2023 yılında başlanan “İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Koleksiyonlarında Bulunan Yazma Eserlerdeki 500 Mührün Yazma Eserler Kurumu Veritabanına Aktarılması Projesi” bir yıllık süre zarfında tamamlandı. Proje, İÜ Nadir Eserler Kütüphanesinde bulunan yazma eserlerdeki 500 mührün kataloglanmasını ve muhur.yek.gov.tr üzerinden erişime açılmasını amaçlamaktaydı. Bu kapsamda mühürler, İÜ İslam Tetkikleri Enstitüsü tarafından organize edilen akademik bir ekip tarafından tespit edilip okunarak kataloglandı. Her bir mühür belirli özellikleri esas alan ayrıntılı bir niteleme işlemine tabi tutuldu ve yüksek çözünürlüklü tarayıcılarla taranarak yedeklendi.

Proje ekibi, her bir mührün görüntüsü ve görüntünün bulunduğu sayfadaki kuyudattan hareketle detaylı bir kataloglama süreci yürüttü. Mühür üzerindeki metin Arap ve Latin harfleriyle ve tercümesi verilerek kaydedildi. Mühürlerin sahipleri, hicri/miladi vefat tarihleri, meslekleri veya mevkileri ve telif ettikleri eserler; mühürlerin dili, üzerindeki tarihler, yerleri ve hakkâkı bulunduğu takdirde katalogda yer aldı. Mührün türü, şekli, alfabe türü, yazı türü, fiziksel yapısı ve tezyinî unsurları detaylı bir şekilde kaydedildi. Kaynak olarak kullanılan kütüphane, koleksiyon, demirbaş numarası, sayfa numarası ve mühür ölçüsü bilgileri katalogda yer aldı. Ayrıca, mühürlerle ilgili açıklamalar ve kaynak/bilgi notları eklendi. Kataloglama sürecinde mühürlerin veri şablonu, kaydı giren kişi, mührün okunmasında kolaylık/zorluk derecesi gibi hususlar da dikkate alındı. Son olarak, girilen veriler doğruluğunu sağlamak için bir musahhih tarafından kontrol edildi.

Projenin gerçekleştirilmesinde, alanında uzman bir akademik ve teknik ekip görevlendirildi. Proje yürütücüsü Arş. Gör. Mustafa Tanrıver’in koordinasyonunda; Doç. Dr. Musa Alak, Dr. İlknur Yaşar Bilicioğlu, Dr. Okan Kadir Yılmaz, Dr. Orhan Ençakar, Arş. Gör. Enes Yılmaz, Arş. Gör. Faruk Mergen, Arş. Gör. İbrahim Enes Başdemir, Arş. Gör. İsrafil Şen, Arş. Gör. Memduh Erdoğan, Ersel Karabulut ve Yunus Emre Karadağ araştırmacı olarak yer aldı. Sabık İÜ İslam Tetkikleri Enstitüsü Müdürü merhum Prof. Dr. Ahmet Hamdi Furat’ın yol gösterici danışmanlığı ve büyük katkılarıyla başlatılan proje süreci, vefatıyla birlikte hâlihazırda enstitü müdürü olarak görevini sürdüren Prof. Dr. Bekir Kuzudişli danışmanlığında başarıyla tamamlanırken; Prof. Dr. Mürteza Bedir, Arş. Gör. Aziz Ençakar, Arş. Gör. Musa Sancak ve Arş. Gör. Şaban Kütük de diğer proje danışmanları olarak projenin gelişimine katkı sundu. İÜ Nadir Eserler Kütüphanesinden Öğr. Gör. Selçuk Aydin ve Öğr. Gör. Muhammed Rezzaghi ise mühürlerin tespit edildiği yazmaların temini ve taranması hususunda teknik destek sağladı.

Proje, ilmî mirasın korunması ve araştırmacılara sunulması noktasında dijitalleşmenin sağladığı olanakları akademik bir ekip eliyle somut hâle getirdi. Proje, yürüttüğü kataloglama ve dijitalleştirme süreciyle birlikte dünya genelinde yazma eser kültürüne ilgi duyan araştırmacılara önemli bir veri sunmayı ve gelecekte benzeri kataloglama çalışmalarının yapılmasına yönelik güçlü bir temel oluşturarak kültürel mirasın korunmasına ve bilgiye erişimin yaygınlaştırılmasına katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Projenin Türkiye’deki diğer yazma eser kütüphaneleri için örnek teşkil etmesi ve teşvik ortamı oluşturması beklenmektedir.